Tượng Nữ Thần Tự Do tại Nữu Ước biểu lộ sự giao hảo thân tình của 2 dân tộc Hoa Kỳ và Pháp Quốc, đó là quà tặng của dân chúng Pháp tặng công dân Mỹ, sau khi với sự giúp đỡ của Pháp Quốc, Hoa Kỳ đã thành công trong cuộc chiến tranh dành Độc Lập từ Anh Quốc. Những cây Anh Đào đến từ Nhật Bản, do thành phố Đông Kinh (Tokyo) tặng thành phố Hoa Thịnh Đốn (Washington DC), trải qua những giai đoạn cam go trong lịch sử của 2 dân tộc, điển hình là Cuộc Không Kích Hạm Đội Thái Bình Dương tại Trân Châu Cảng và 2 quả bom Nguyên Tử thả xuống Hiroshima và Nagasaki, hiện nay trong một sự kiện đặc biệt thường niên của thủ đô Hoa Thịnh Đốn, đó là Lễ Hội Hoa Anh Đào Mùa Xuân từ hạ tuần tháng ba đến thượng tuần tháng tư .
Năm nay đánh dấu 100 năm, ngày bà Helen Taft, phu nhân của tổng thống Mỹ và nữ bá tước Iwa Chinda, phu nhân của đại sứ Nhật; đại diện 2 quốc gia xới đất để trồng 2 cây Anh Đào đầu tiên trong tổng số khoảng 3,000 . Đó là một ngày đầu Xuân vào hạ tuần tháng 3 năm 1912, trời rất lạnh và 2 phu nhân trong những áo ấm và áo khoác dầy cộm cùng với các cộng sự viên, cho các cây Anh Đào được êm đềm toạ lạc sau khi đã vượt đại dương qua khoảng cách nửa vòng địa cầu .
Khi ông William Howard Taft là tổng thống vào năm 1909, thủ đô không nhiều lăng tẩm đền đài như hiện tại, chưa có Jefferson Memorial và Lincoln Memorial . Được biết đệ nhất phu nhân Taft đã viếng Nhật Bản và ưa thích cây Anh Đào, nên ông bộ trưởng Canh Nông David Fairchild và nhà văn có tiếng Eliza Scidmore, có dịp thăm nhiều nơi và thích Hoa Anh Đào, đề nghị lên phu nhân tổng thống dự án trồng cây Anh Đào quanh hồ để làm tăng vẻ mỹ thuật của thành phố như tổng thống Taft mong muốn; ông tâm tình ý định đó cùng vợ và bà đang cân nhắc nhiều dự án .
Cũng thời gian đó ông Jokichi Takamine, một hoá học gia nổi tiếng của Nhật Bản làm việc tại Nữu Ước, ông đang cố gắng thuyết phục ông thị trưởng và hội đồng thành phố trồng cây Anh Đào dọc theo bờ sông Hudson, một cử chỉ biểu lộ hy vọng 2 dân tộc sẽ có những liên hệ tốt đẹp hơn là tình trạng khá gay go, hơi căng thẳng trong khoảng thời gian đó .
Khi viếng thăm Hoa Thịnh Đốn và biết đến dự án nói trên, ông đã hợp tác với tổng lãnh sự Kokichi Mizuno, sẵn sàng mua 2,000 cây từ Nhật , vận động tài chánh chuyên chở và đề nghị ông đô trưởng Đông Kinh sẽ đại diện Nhật Bản trao tới ông đô trưởng Hoa Thịnh Đốn đại diện Hoa Kỳ .
Khi đệ nhất phu nhân Taft đồng ý thì đại sứ Kogoro Takahira liên lạc về Đông Kinh và hai ngoại trưởng tiến hành thủ tục ngoại giao Đô trưởng Yukio Ozaki muốn tỏ lòng biết ơn Hoa Kỳ, đã làm trung gian để có thỏa ước Portsmouth, chấm dứt chiến tranh Nhật Bản – Nga Sô, nên đề nghị hội đồng thành phố mua biếu 2,000 cây Anh Đào vào năm 1909 . Công ty vận chuyển hàng hải Nippon Yusen Line đảm nhiệm việc chuyên chở miễn phí xuyên Thái Bình Dương .
Mọi người đều hân hoan khi tầu cặp bến vào tháng giêng năm 1910, các hãng truyền thông loan tin khắp nơi . Nhưng khi Bộ Canh Nông kiểm soát thì nhận thấy nhiều cây bị mọt và hạ lệnh thiêu hủy toàn bộ .
Để tránh rắc rối ngoại giao, tân đại sứ Yasuya Uchida bay về Đông Kinh giải thích các biện pháp của Hoa Kỳ và đề nghị mua tặng 3,000 cây Anh Đào, đặc biệt kiểm soát chặt chẽ để tránh bị như lần trước và thành phố Đông Kinh chấp nhận điều này vào tháng 4 năm 1910.
Sau khi qua thủ tục thanh tra gắt gao các cây này được chấp nhận cho nhập cảnh và chuyên chở đến thủ đô Hoa Thịnh Đốn vào tháng 3 năm 2012
Đô trưởng Ozaki viếng Hoa Thịnh Đốn 2 lần, lần thứ hai vào năm 1950, mặc dù chỉ mới 5 năm sau Thế Chiến song Quốc Hội Hoa Kỳ đã vinh danh cảm tạ ông về món qùa, những cây này không bị hề hấn nhiều chỉ có không tới chục cây bị phá hoại, trong tổng số 3,000; mặc dù sự phẫn nộ của quần chúng sau trận không kích bất ngờ tại Trân Châu Cảng ngày 7 tháng 12 năm 1941, hải quân Nhật Bản đã tiêu diệt đa số chiến hạm trong hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ.
Ông Ozaki đã “tức cảnh sinh tình” với bài thơ:
Nhìn hoa Đào nở rộ bên dòng Potomac
Ánh trăng vời vợi, hoa tuyết nhẹ rơi
Tôi biết đời mình giờ đây đã trọn
” Viewing the cherry blossoms by the Potomac
Enchanted by the moon and appreciating the snow
There I will find the end of my life”
Khi Lễ Hội Muà Xuân đầu tiên bắt đầu năm 1927, quan khách chính là hai cựu đệ nhất phu nhân, bà Helen Taft và bà Edith Wilson. Trong số 3,000 cây Anh Đào dọc theo hồ Tidal Bassin, nơi có Jefferson Memorial, Theodor Roosevelt Memorial, Martin Luther King Memorial; có 100 cây trong tổng số 3,000 nguyên thủy được trồng vào năm 1912 .
Nguyễn-Viết Kim