***Một bài viết đầy cảm xúc và sâu sắc của tác giả Trương Văn Khoa được chia sẻ trên không gian mạng. Cám ơn NH- Lop6 đã gởi cho trang nhà NH.
********
(Thân tặng các bạn bài viết về ca khúc “Bài Thánh ca buồn”. Kính chúc gia đình, thân hữu, bạn đọc gần xa một mùa Giáng sinh 2019 an lành và hạnh phúc. Trân trọng !).
Mỗi mùa Giáng sinh, nơi đâu cũng vang lên giai điệu vui tươi, rộn ràng của những ca khúc quen thuộc như Jingle Bells, Last Christmas hay We Wish You a Merry Christmas… Trong giá lạnh, rét mướt của đêm Noel, lòng người bỗng dưng chùng xuống bởi giai điệu sâu lắng, trầm buồn, thiết tha đến nao lòng từ một quán café góc phố nào đó vang lên:
“Bài Thánh ca đó còn nhớ không em?
Noel năm nào chúng mình có nhau…”.
Lời hát cứ ray rứt, khắc khoải đầy hoài niệm trong nỗi nhớ của những ngày đông lạnh cuối năm.
Tác giả “Bài thánh ca buồn” là Nguyễn Tuấn Khanh (bút danh Nguyễn Vũ). Ông sinh năm 1944 tại Hà Nộị, lớn lên ở Đà Lạt, hiện sinh sống tại Sài Gòn. Nguyễn Vũ sáng tác không nhiều nhưng không ít tác phẩm của ông đã đi vào lòng người. Năm 12 tuổi, ông đoạt giải nhất đơn ca thiếu nhi do Đài Phát thanh Đà Lạt tổ chức. Năm 23 tuổi, ông có bản nhạc đầu tay “Huyền thoại một chiều mưa”.
“Bài thánh ca buồn” được Nguyễn Vũ viết tại Đà Lạt vào tháng 10/1972.
Ngày ấy, trên con dốc lên nhà thờ Con Gà, mỗi lần chuông đổ, cậu bé Vũ 14 tuổi cứ dõi mắt trông theo một cô gái đi lễ. Những chiều đông lạnh, ông lặng lẽ đi sau người con gái đó, quanh co trên những con đường đầy sương khói ở Đà Lạt. Lễ Giáng sinh năm ấy, mưa giăng đầy trên lối đi, cả hai cùng núp chung dưới một mái hiên nhà. Nàng đẹp như thiên thần, ngước mắt nhìn những hạt mưa, nhẩm hát “Đêm thánh vô cùng” (Silent Night) với chất giọng cao và thanh thoát:
“Ðêm Thánh vô cùng, giây phút tưng bừng
Ðất với trời se chữ đồng
Ðêm nay Chúa con thần thánh tôn thờ
Canh khuya giáng sinh trong chốn hang lừa…”
Họ thương nhau từ dạo ấy…
Mười năm sau. Một lần ngang nhà thờ, trong tiếng chuông ngân của đêm Noel, Nguyễn Vũ tình cờ nghe lại ca khúc “Đêm thánh vô cùng”. Ký ức xưa chợt ùa về. Những giai điệu tuôn trào. Ông lặng lẽ quay về nhà. Nỗi nhớ người xưa chạy dài trên những phím đàn. “Bài thánh ca buồn” được khai sinh trong buổi tối Noel lạnh lẽo và cô đơn đó. Gần hai tiếng đồng hồ, Nguyễn Vũ đã ký âm xong bài hát với phần mở đầu rất xúc động:
“Bài thánh ca đó còn nhớ không em
Noel năm nào chúng mình có nhau
Long lanh sao trời thêm đẹp đôi mắt
Áo trắng em bay như cánh thiên thần
Giọt môi hôn dưới tháp chuông ngân…”
Những chiều tắt nắng, Nguyễn Vũ thường thẩn thờ, lang thang quanh giáo đường. Mái tóc dài xõa trên tà áo thướt tha của cô gái đi lễ đã cho ông niềm cảm hứng trong âm nhạc. Và giờ đây, mộng ước của đôi lứa chỉ là câu chuyện của dĩ vãng:
“…Cùng nhau quỳ dưới chân Chúa cao sang
Xin cho đôi mình suốt đời có nhau
Vang trong đêm lạnh bài ca Thiên Chúa
Khẽ hát theo câu đêm Thánh vô cùng
Ôi giọng hát em ngân não buồn…”
“Bài thánh ca buồn” lan tỏa nhanh trong đời sống. Giai điệu cứ bồng bềnh từ thế hệ này sang thế hệ khác, gợi lại cảm xúc của một thuở yêu đương. Và cho đến hôm nay, tình ca ngày ấy vẫn vang vọng, thiết tha:
“…Rồi mùa giá buốt cũng qua mau
Lời hẹn đầu ai nhớ dài lâu
Rồi một chiều áo trắng thay màu
Em qua cầu xác pháo bay sau ..”
Về tiết tấu, “Bài thánh ca buồn” được viết theo giai điệu slow rock, giọng la trưởng. Ca khúc có đầy đủ những yêu tố cơ bản để làm nên một tác phẩm âm nhạc hoàn chỉnh. Đến nay, nhạc phẩm này vẫn luôn là một trong những bài tình ca tinh tế nhất với giai điệu lẫn ca từ, thấm đẫm tâm hồn lãng mạn, nồng nàn của một nhạc sĩ tài hoa.
Ca sĩ Thái Châu là người đầu tiên hát “Bài thánh ca buồn”. Ngay sau đó, nó trở thành bài hát “hot” nhất trong mùa Giáng sinh năm 1972. Với ca từ đẹp, giai điệu nồng nàn và thanh thoát, “Bài thánh ca buồn “ được nhiều ca sĩ ưa thích, hát nhiều trong những dịp Noel. Nhưng thành công, ấn tượng nhất vẫn là lối trình diễn của Elvis Phương. Với chất giọng đầy nội lực, có chiều sâu cùng lối trình diễn nam tính, Elvis Phương đã mê hoặc khán giả trong nhiều thập kỷ. Có thể nói, đến tận bây giờ, khó ai có thể qua được Elvis Phương khi ca sĩ này ru hồn khán giả bằng những giai điệu da diết, tràn đầy cảm xúc:
“…Lời nguyện mình Chúa có nghe không
Sao bây giờ mình hoài xa vắng
Bao nhiêu đêm Chúa xuống dương gian
Bấy nhiêu lần anh nhớ người yêu …”.
Thế nhưng, điều đáng tiếc, chính Elvis Phương, sau này có Đàm Vĩnh Hưng, Mỹ Tâm và rất nhiều ca sĩ khác đã hát sai ca từ của nhạc phẩm. Một lần, khi đề cập đến “Bài Thánh ca buồn”, Nguyễn Vũ phàn nàn, hầu như tất cả ca sĩ đều hát sai hoặc vô tình đổi ca từ trong nhạc phẩm. Nguyên gốc: “Rồi những đêm thế trần đón Noel”, nhiều ca sĩ hát nhầm: “Rồi những đêm thánh đường đón Noel”. Vì sao không là “thánh đường” mà lại “thế trần” ? Tác giả lý giải, với ông, Noel từ lâu đã không còn là một lễ hội tôn giáo dành riêng người theo đạo nữa. Noel đã trở thành một lễ hội chung của mọi người. Tất đều hân hoan đón đợi lễ Giáng sinh, đó là ngày hội lớn được đón nhận bởi mọi quốc gia, sắc tộc và tầng lớp xã hội. Chính điều đó, ông chọn câu: “Thế trần đón Noel”. “Thế trần” ở đây là đảo ngược hai từ “trần thế”, có nghĩa là “thế gian”, cõi của tất cả mọi người. Hoặc như một đoạn nhạc khác, Nguyễn Vũ viết: “Rồi một chiều áo trắng thay màu/em qua cầu xác pháo theo sau” được hát thành: “Rồi một chiều áo trắng phai màu/em qua cầu xác pháo theo sau”. Ông giải thích, “Áo trắng thay màu” có nghĩa chiếc áo trắng thơ ngây của cô nữ sinh ngày ấy đã đổi thay một màu áo cưới. Từ “phai” khác rất xa về mặt ý nghĩa với từ “thay”. Trên tinh thần đó, nhạc sĩ Nguyễn Vũ mong rằng, các ca sĩ và mọi người hãy hát đúng ca từ trong nhạc phẩm của ông.
Hơn 40 năm trôi qua, giờ đây nghe lại “Bài thánh ca buồn”, chúng ta mới thấy được sự tuyệt vời của một giai điệu. Cho dù ca từ được thay đổi ít nhiều so với bản gốc của Nguyễn Vũ nhưng ca khúc vẫn còn đó, ấm áp và đầy tình. Đêm Noel, tiếng ca trong thánh đường lại vang lên, đón chào một mùa Giáng sinh nữa lại đến:
“…Rồi những đêm thế trần đón Noel
Lang thang qua miền giáo đường dấu yêu
Tiếng thánh ca ngày xưa vang đêm tối
Nhớ quá đi thôi giọng hát ai buồn
Đêm thánh vô cùng lạnh giá hồn tôi …”.
Trương Văn Khoa.
Bài Thánh Ca Buồn
ĐT