Những bài thơ thuộc thế hệ tôi

Nếu tính một thế hệ khoảng 20 năm. Thì những người miền nam thuộc thế hệ tôi (thập niên 60 và 70) khi giã từ học đường vào đời, bên cạnh mớ kiến thức sách vở còn có cả những bài thơ tình của Nguyên Sa, của Nguyễn Tất Nhiên, Phạm Thiên Thư mang theo. Những Áo lụa Hà đông, Tuổi 13 (NS), Em hiền như ma sơ, Khúc tình buồn (NTN), Ngày xưa hoàng thị, Đưa em tìm động hoa vàng (PTT)…, chúng ta ai mà không thuộc vài câu để bất chợt ngân nga trong một thời điểm hợp cảnh hợp tình nào đó.

Mà nói đến những bài thơ của ba tác giả trên thì không thể nào không nhắc đến những nhạc sĩ đã phổ nhạc cho thơ họ.  Ngô Thụy Miên, Phạm Duy… đã làm cho thơ họ chắp cánh bay xa hơn nữa.

Vừa rồi bắt gặp trên YouTube một bài hát lạ phổ theo ý thơ Nguyên Sa, “Biết em có về đêm nay” của nhạc sĩ Nguyễn Đức Cường. Nghe thích ngay. Có lẽ cái thích ngay đó một phần vì mình đã từng đọc nguyên bản bài thơ có tên “Có phải em về đêm nay”. Thơ Nguyên Sa Trần Bích Lan thì làm sao không mê được. Bài nhạc ngắn gọn nên không thể nào diễn đạt hết ý bài thơ, nhưng cảm xúc vẫn khá đầy. Những bài thơ, những bản nhạc phổ ngày ấy vẫn cứ đi theo chúng tôi suốt…

“Biết em có về trong đêm nay
Trên con đường tình bao trắc  trở
Biết em có về trong đêm nay
Để tình nồng từng đôi cánh tay”(NĐC)

Nhớ đến những vần thơ của Nguyên Sa, của Nguyễn Tất Nhiên, Phạm thiên Thư, và nhớ đến những tình khúc của Ngô Thụy Miên hay Phạm Duy làm tôi nghĩ về một người bạn thời trung học. Bạn tôi Nguyễn Văn Anh Hào, dáng thấp đậm nên được gọi là “Hào mập”. Một Hào mập đầy nghệ sĩ tính. Hào có một giọng hát rất hay bên cạnh tài đánh bi da cũng thuộc loại thượng thừa. Tôi và Hào học chung lớp thời Phan chu Trinh sau 1975. Thân tình, hợp tính, hợp chuyện hay la cà cà phê và cả cách rít thuốc ém khói đến tận buồng phổi cho phê. Tôi thích nghe Hào hát nhạc Ngô Thụy Miên phổ thơ Nguyên Sa, nhạc Phạm Duy phổ thơ Phạm Thiên Thư, Nguyễn Tất Nhiên. Hào hát chay không cần nhạc cụ đệm theo vẫn hay mượt mà. Bạn bè dăm đứa thỉnh thoảng yêu cầu Hào hát. Ngày đó tụi tôi chỉ dám nghe Hào hát một cách lén lút, hát chui. Những bài nhạc “vàng” một thời bị cấm đoán một cách độc đoán. Vậy đó mà vẫn bị đánh hơi, để mang ra kiểm điểm trước lớp vì còn mang tư tưởng lãng mạn tiểu tư sản “phản động”. Ôi một thời…ngao ngán!

Nhưng, đâu có gì là ở lại mãi theo thời gian cho dù đó là “mặt trời chân lý chói qua tim” (Tố Hữu). Tôi bảo đảm rằng những người lứa tuổi chúng tôi bây giờ gặp lại, sẽ vui đùa nhắc những “Áo nàng vàng anh về yêu hoa cúc”, “Đưa em về dưới mưa, nói năng chi cũng thừa”…Chớ ai lại đem “bác nhớ miền nam nỗi nhớ nhà”, “em là ai cô gái hay nàng tiên”… mà hát cho nhau nghe. Nói chi thì nói, thơ nhạc một thời miền nam trước 75 là cảm xúc thật của thế hệ chúng tôi…

Qua một người bạn tôi biết tin Nguyễn Văn Anh Hào đã mất. Trước đó khá lâu bạn bị tai nạn xe nên tâm tình dần bất thường. Hơn 40 năm chưa một lần gặp lại Hào “mập” thân thương! Vẫn nhớ những kỷ niệm với Hào. Mong bạn thanh thản bình yên ở một nơi nào đó, nơi mà bạn được “tự do” nghêu ngao những tình khúc Ngô Thụy Miên, Phạm Duy mà không cần che đậy…. Ngủ yên Hào nhé!

Trương Hữu Hiền

*************

Có phải em về đêm nay
Thơ Nguyên Sa

Có phải em về đêm nay
Trên con đường thời gian trắc trở
Để lòng anh đèn khuya cửa ngỏ
Ngọn đèn dầu lụi bấc mắt long lanh

Có phải em về đêm nay
Trên con đường chạy dài hoa cỏ
Cho lòng anh trở lại với lòng anh
Như lá vàng về với lá cây xanh
Trong những chiều gió đưa về cội

Có phải em về đêm nay
Để phá tan
Những nụ cười thắt se sầu tủi
Như anh vẫn cười mà đau đớn bao nhiêu
Không biết đời người có đưa đến tin yêu
Những ngón tay có đưa đến bàn tay
Những mùa thu có đến gió heo may
Hay ngày mai là bốn bề tuyết lạnh

Có phải em về đêm nay
Giữa lòng chiều tím lặng
Cho anh đừng tìm thấy
Đo đếm thời gian
Bằng những điếu thuốc lá tắt trong đêm
Đầu gối trên cánh tay
Để giấc mơ đừng tẻ lạnh

Em đừng trách anh đã quá lo âu đời người hiu quạnh
Làm thế nào khi lòng mình nứt rạn cơ em
Dù không muốn gục ngã trong đêm
Nhưng đã bao lần đêm khuya
Anh không biết đã làm thơ
Hay đã chọn âm thanh làm độc dược
Em đừng trách anh để lòng mình tủi cực
Đến ngại ngùng dù nắng dù mưa
Sao em không về
Để dù nắng dù mưa
Dù trong thời gian có sắc mầu của những thiên đàng đổ vỡ
Anh vẫn chăn chùm kín cổ
Ngủ say mềm
Vì lòng anh (em đã biết)
Có bao giờ thèm khát vô biên
Có bao giờ anh mong đừng chết – dù để làm thơ
Nên tất cả chỉ vì yêu em
Và làm thơ cho đến chết

Em sẽ về, phải không em
Có gì đâu mà khó khăn, trắc trở
Chúng mình lại đi
Trên con đường chạy dài hoa cỏ
Là những đồn phòng ngự của tình yêu
Mỗi ngón tay em
Anh vẫn gọi là một cửa đào nguyên
Và anh sẽ trở lại nguyên hình
Một anh chàng làm thơ
Mà suốt đời say rượu cúc

Có phải em sẽ về
Dù bầu trời ẩm đục
Hay bầu trời trang điểm bằng mây
Anh sẽ chải tóc em bằng năm ngón tay
Trong những chiều gió thổi