Muốn ăn thịt hoét, đào trùn hoét ăn. Câu nói của mợ dâu tôi mà từ lâu tôi vẫn còn thắc mắc. Cứ đoán mò đoán mẫm hoài để hiểu nghĩa. Quê ngoại tôi ở trên gò nổi, ba phía giáp sông. Đất đai màu mỡ và có cả bãi dâu. Xứ tơ tằm mà. Vì vậy gái Phú Bông (Quảng Nam) trắng da dài tóc, má hây hây hồng. Ở đây ít ai làm nghề nông, chỉ chuyên nghề trồng dâu nuôi tằm, ươm kén, kéo tơ, dệt lụa. Về thăm ngoại được ăn nhộng xào bưởi xúc bánh tráng nướng, ăn mít ướt, mít ráo đủ thứ. Nhà vườn có chi ăn náy mà. Trở lại chuyện chim hoét. Tôi đoán mò loại chim này cứ nhắp cánh kêu “hoét hoét” trên không. Chim đứng hoài một chỗ tựa máy bay trực thăng. Thấy mồi, chim xếp cánh lao vút xuống y như oanh tạc cơ vậy. Xuống gần mặt đất, chim lại xoè cánh hảm thắng cái rụp, trương mỏ gắp chính xác con mồi (giun, dế, v.v.). Xong chim bay vút lên trời vẫn cứ giữ nhịp điệu ấy. Trời sinh con chim hoét thật phi thường nhưng lại lẻ loi, không thấy nhập bầy bao giờ. Có câu nói tự ngàn xưa “muốn ăn lăn vô bếp”, “có làm mới có ăn” là vậy.
Học lóm,
Cao Ngọc Huỳnh
